Przykre wydarzenia z 2023 roku, wskutek których zmarł ośmioletni Kamilek z Częstochowy, stanowiły podstawę do znowelizowania przepisów chroniących dzieci przed przemocą, czyli wprowadzenia tzw. „Lex Kamilek”. Nowe przepisy obowiązują od 15 lutego 2024 roku, natomiast do 15 sierpnia br. podmioty mają czas na wdrożenie obowiązków.
Wskutek nowelizacji, zmianie uległo wiele przepisów poszczególnych ustaw, jednak w niniejszym artykule omówione zostaną najważniejsze zmiany dotyczące Ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. To ten bowiem akt nakłada na niektórych pracodawców nowe obowiązki, których nieprzestrzeganie może skutkować negatywnymi konsekwencjami, w tym nałożeniem kar pieniężnych.
Zacznijmy jednak od początku – czym w ogóle jest tzw. Lex Kamilek?
Jest to szereg uregulowań prawnych, które mają zapewnić większą ochronę małoletnim przed, między innymi, przemocą oraz przestępczością na tle seksualnym. Przepisy wprowadzają obowiązek kontroli pracowników, mających styczność z małoletnimi, jak i, w niektórych przypadkach, wprowadzenie standardów ochrony małoletnich. Mówiąc w uproszczeniu, wprowadzenie obowiązków do 15 sierpnia 2024 roku obowiązuje podmioty, które zatrudniają pracowników do pracy z małoletnimi.
Weryfikacja niekaralności
Pracodawca lub inny organizator działalności, przed zatrudnieniem osoby, której stanowisko wiąże się z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi, ma obowiązek:
- uzyskać informację, czy dane przyszłego pracownika lub osoby dopuszczanej do działalności są zamieszczone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym, lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze,
- pozyskać od przyszłego pracownika lub osoby dopuszczanej do działalności informację o karalności dot. niektórych przestępstw,
- odebrać od przyszłego pracownika lub osoby dopuszczanej do działalności oświadczenie o państwach, w których zamieszkiwał w ciągu ostatnich 20 lat.
O ile informację z Rejestru uzyskuje sam przyszły pracodawca, o tyle informację o karalności przyszły pracownik ma obowiązek dostarczyć we własnym zakresie – po uzyskaniu odpowiedniego dokumentu z KRK. Opłatę za zaświadczenie z KRK ponosi przyszły pracownik. Dokumenty te załącza się do akt osobowych pracownika.
Szczególne wymagania dotyczą osób, które posiadają obywatelstwo innego państwa lub zamieszkiwała za granicą w ciągu ostatnich 20 lat.
Ze względu na to, że przepisy są świeże, nie doczekaliśmy się jeszcze wielu ich interpretacji i komentarzy. W doktrynie wskazuje się jednak już teraz, że pojęcie związania stanowiska z małoletnimi należy rozumieć szeroko – już jakikolwiek kontakt z dziećmi nakłada powyższe obowiązki. Weryfikacja będzie zatem musiała zostać przeprowadzona przykładowo w stosunku do strażników miejskich prowadzących działalność edukacyjną w szkołach, pracowników jednostek zdrowia, w której leczy się dzieci, kierowcy autokaru wiozącego dzieci, czy nawet recepcjonistki albo sprzątaczki, o ile mają styczność z dziećmi. W placówce zajmującej się dziećmi, zweryfikowany powinien zostać każdy pracownik.
Podkreślenia wymaga, że nowe zasady odnoszą się jedynie do osób, z którymi są zawierane umowy o prace lub które są dopuszczane do działalności od 15 lutego 2024 r. Tym samym nie ma obowiązku weryfikacji osób zatrudnionych wcześniej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zmienia się ich umowa o pracę lub rodzaj działalności, którą mają prowadzić.
Obowiązki nie dotyczą również członków rodziny małoletniego, osoby znanej osobiście rodzicowi małoletniego albo przedstawicielowi ustawowemu małoletniego w sytuacji, gdy działalność jest wykonywana w stosunku do małoletniego dziecka, którego rodzic albo przedstawiciel ustawowy są osobami dopuszczającymi do działalności.
Standardy ochrony małoletnich
Dodatkowe obowiązki ustawa nakłada na:
- organy zarządzające jednostką systemu oświaty, oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
- organizatorzy działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich;
- podmioty świadczące usługi hotelarskie oraz turystyczne, a także prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego.
Wśród przykładów wymienić można szkoły, przedszkola, placówki artystyczne czy ośrodki szkoleniowo-wychowawcze.
Podmioty te mają obowiązek wprowadzić standardy ochrony małoletnich, w której określą m.in. zasady dot. relacji między małoletnimi oraz między małoletnimi a personelem, zasady podejmowania interwencji, osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień, zasady korzystania z urządzeń z dostępem do Internetu, czy plan wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.
Standardy udostępnia się na stronie internetowej oraz wywiesza w widocznym miejscu w lokalu w formie zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich. Muszą one zostać wprowadzone do 15 sierpnia 2024 roku.
W razie dodatkowych pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.
